به نام خدا

نیاز برادران به آذوقه، زمینه ساز دیدار آنان با یوسف شد. هنگامی که بار قحطی و تنگی معیشت بر دوش برادران فشار آورد، آنان به امید یافتن آذوقه، ره‏سپار مصر گشتند و این مقدمه‏ی دیدار آنان با یوسف گردید.
شکل گرفتن احساس نیاز به امام مهدی (عج) در ژرفای جان انسان‏ها نیز زمینه ساز ظهور یوسف زهراعلیه السلام است. امام مهدی (عج) در توقیعی خطاب به اسحاق بن یعقوب می‏فرمایند:
...واکثروا الدعاء بتعجیل الفرج...
...برای فرج من، بسیار دعا کنید...
افزون بر روایت یاد شده، در روایت‏های فراوانی به شیعیان دستور داده شده است که برای فرا رسیدن ظهور دعا کنند؛ زیرا یکی از زمینه‏های دعا، احساس نیاز است. دعا در بستر نیاز می‏روید. آدمی تا کمبودی نداشته باشد و در وجودش، احساس نیاز به آن‏چه ندارد، شکل نگیرد، دست به دعا بر نمی‏دارد. ما نیز اگر بخواهیم که برای ظهور حضرت مهدی (عج) دعا کنیم، باید احساس نیاز به وجود ایشان را در درون خود سامان دهیم. تنها در این صورت است که دعا خواهیم کرد. بنابراین، دستور به دعا کردن، در واقع دستور به برانگیختن احساس نیاز به امام(عج) در وجود خویش است.
برادران یوسف، تاب تحمل او را نداشتند؛ زیرا به او احساس نیاز نمی‏کردند و نمی‏دانستند که وجود یوسف به چه کار آنان می‏آید؛ از این‏رو، او را از خود راندند و آواره‏ی دیار غربتش کردند.
برای وصال یوسف می‏بایست زمان بگذرد تا برادران با دشواری‏های روزگار دست و پنجه نرم کنند، سختی‏ها را بچشند و فراز و نشیب‏ها را ببیند. آن‏گاه کم کم احساس نیاز به یوسف در وجودشان شکل بگیرد؛ نیاز به کسی که دردهای آنان را تسکین بخشد و غبار محنت از رُخ‏شان بزداید. این احساس چیزی نبود که بتوان آن را یک شبه به آنان تزریق کرد، بلکه در گذر زمان می‏بایست این احساس شکل بگیرد. این میوه‏ای بود که باید به طور طبیعی می‏رسید. به همین دلیل، یوسف با این‏که می‏دانست پدر و برادران او در کنعانند، ولی هیچ اقدامی نکرد. او می‏توانست به کنعان برود یا دست‏کم، نامه‏ای برای پدر بنویسد و از او بخواهد که به نزدش بیایند، ولی این چنین نکرد. زیرا چه بسا اگر برادران، پیش از فراهم شدن زمینه، به دیدار او می‏آمدند، سودی نداشت؛ زیرا انگیزه‏های دشمنی پیشین هنوز وجود داشت و تحولی که آن عامل را از بین ببرد، هنوز رخ نداده بود.
به راستی، هنگامی که برادران ادعا کردند یوسف، طعمه‏ی گرگ شده است، چرا یعقوب از آنان نخواست که باقی مانده‏ی جسد یا دست‏کم استخوان‏هایش را بیاورند؟ این بدان دلیل بود که می‏دانست اگر چنین بگوید، برادران برای اثبات ادعای‏شان، یوسف را خواهند کشت و جسدش را خواهند آورد. چرا هنگامی که کاروان، یوسف را یافت، یوسف به آنان نگفت که من فرزند یعقوب و اهل کنعانم. مرا به خاندانم باز گردانید؟ آیا به این دلیل نبود که می‏دانست اگر او را باز گردانند، سرانجام به دست برادرانش کشته خواهد شد؟! چرا که ظرفیتِ با یوسف بودن هنوز در آنان پدید نیامده بود و این ظرفیت می‏بایست به صورت طبیعی و در گذر زمان و کشاکش حوادث، شکل می‏گرفت. بر همه‏ی این‏ها مقام الهی یعقوب را نیز بیافزایید. او پیامبر بود و با اعجاز الهی می‏توانست کاری کند که برادران نتوانند یوسف را بکشند و او در کنار یوسف بماند، ولی چنین نکرد؛ زیرا سنت الهی بر این است که جریان امور روند طبیعی و عادی خود را بپیماید و مردم با اختیار و انتخاب خود، سعادت یا شقاوت را برگزینند و در میدان نفس گیر زندگی به آن برسند. به همین خاطر - گرچه در این میان، یعقوبی نیز وجود دارد که زمینه‏ی ملاقات برای او کاملاً مهیاست و او خود را کاملاً آماده‏ی وصال کرده است - هرچند یوسف خود نیز از غربت و تنهایی، غمگین و دل آزرده است، ولی لب فرو می‏بندد و منتظر می‏ماند، تا برادران آماده شوند و خود قدم به راه گذارند و به سویش بیایند. تنها در این صورت است که قدر او را خواهند دانست و از او بهره خواهند برد.
و این، حکایت حال یوسف زهراست. نااهلان و کم خردانی که تاب تحمل او و ظرفیت با او بودن و در کنار او زیستن را نداشتند، او را به چاه غیبت افکندند. در آمدن او از چاه غیبت نیز به فراهم شدن زمینه بستگی دارد. باید مردم به خود آیند، او را بخواهند و به او احساس نیاز کنند. شکل گرفتن چنین احساس نیازی، نیازمند گذر زمان است. باید زمان سپری شود تا بشریت در کوران حوادث دریابد که گره‏گشای مشکلاتش، کس دیگری است. باید خود این میوه برسد؛ چیدن آن پیش از موعد، تباه کردن آن است. آمدن مهدی (عج) بدون فراهم آمدن زمینه و شکل‏گیری احساس نیاز به او و پدید آمدن ظرفیت تحمل او، چیزی جز تباه کردن او نیست. آری، او می‏تواند به اعجاز الهی، همه‏ی مانع‏ها را برطرف کند، امّا سنت الهی جز این است. باید، مردم خود بخواهند و در راه، گام نهند. هرچند وی از این غربت و فراق، غمگین و دل‏خسته است، اما لب فروبسته و برای آمدن مردم به سوی خویش، هم‏چنان چشم به راه نشسته است؛ زیرا راهی جز این نیست. آیا کسی هست که او را از این انتظار به در آورد؟ در این میان، شیعیان یعقوب گونه‏ای نیز هستند که دل‏های‏شان، از عطر محبت او سرشار است و خود را برای سیراب شدن از چشمه سار حضورش کاملاً آماده کرده‏اند، امّا افسوس که این دسته نیز باید در غم فراق بسوزند؛ زیرا برای آمدن او، باید همه آماده باشند.

منبع : کتاب یوسف زهرا – نصرت الله آیتی – بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود